Tadeusz Świtała

---

Życiorys

Tadeusz Świtała był synem powstańca wielkopolskiego, Feliksa Świtały (1895-1939) oraz Antoniny z domu Wolnej (1895-1955). W młodości uczęszczał do Szkoły Dokształcającej Zawodowej w Grodzisku Wielkopolskim, lecz nie zdążył jej ukończyć z powodu wybuchu II wojny światowej. W latach 1938–1939 podejmował pracę jako biuralista w kancelarii notarialnej Olgierda Niebieszczańskiego w Grodzisku. Był również zaangażowany w harcerstwo. W latach 30. należał do Drużyny Harcerskiej im. Juliusza Słowackiego w Nowym Tomyślu oraz Drużyny Harcerskiej im. Tadeusza Kościuszki w Grodzisku, pełniąc ważne funkcje, takie jak zastępowy, sekretarz oraz kronikarz. Dodatkowo prowadził zastęp harcerski w Bukowcu k. Nowego Tomyśla, który był częścią drużyny z Porażyna, pod opieką generałowej Jadwigi Sosnkowskiej.

W okresie od 29 sierpnia do 2 września 1939 roku, Tadeusz, jako zastępowy grodziskiej drużyny harcerskiej, dowodził placówką obserwacyjno-meldunkową w majątku Piaski, gdzie przesyłał telegramy dotyczące ruchów lotnictwa hitlerowskiego kierującego się w stronę Poznania. Stacjonująca w majątku 71. Kompania rozpoznawcza czołgów była dowodzona przez Stanisława Skibniewskiego. Na prośbę Tadeusza, 2 września, cała drużyna harcerska została przyjęta do jednostki wojskowej. Młody harcerz wziął udział w Bitwie nad Bzurą, gdzie został ranny, a następnie trafił do przejściowego obozu jenieckiego, z którego udało mu się uciec do rodzinnego Grodziska Wielkopolskiego. Jego brat, Marian Świtała (1923-1999), także harcerz grodziskiej drużyny podczas kampanii wrześniowej, zdołał dotrzeć do Warszawy i wziąć udział w obronie stolicy.

Po zajęciu przez Niemców, od listopada 1939 roku do stycznia 1945 roku, Tadeusz pracował jako pracownik rolny w okolicach Świebodzina (niem. Schwiebus). Po zakończeniu okupacji powrócił do Grodziska Wielkopolskiego. W roku 1945 przystąpił do Związku Walki Młodych i został jego przewodniczącym w Grodzisku. W czerwcu tego samego roku przeniósł się do Zielonej Góry, gdzie znalazł zatrudnienie w Komendzie Powiatowej Milicji Obywatelskiej. W swoim zielonogórskim mieszkaniu zorganizował Komendę Hufca Związku Harcerstwa Polskiego, pełniąc funkcję hufcowego w latach 1946-1947.

W maja 1948 roku rozpoczął swoją karierę dziennikarską jako korespondent „Gazety Lubuskiej”, oddziału „Gazety Zachodniej”, którą kierował od 1948 do 1950 roku. Następnie w latach 1950-1951 był sekretarzem redakcji „Gazety Poznańskiej”, a w latach 1952-1958 sekretarzem redakcji „Gazety Zielonogórskiej”. W latach 1951–1952 podjął studia w Ośrodku Szkolenia Dziennikarzy w Warszawie. Był także inicjatorem powołania w Zielonej Górze oddziału Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich oraz członkiem zarządu Lubuskiego Towarzystwa Kulturalnego i Komitetu Winobraniowego. Z jego inicjatywy w 1957 roku wydano pierwszy po wojnie Zielonogórski Informator Gospodarczo-Turystyczny. W 1964 roku uzyskał dyplom z Wyższej Szkoły Nauk Społecznych w Warszawie.

W 1958 roku Tadeusz osiedlił się w Poznaniu, gdzie w latach 1958-1973 kierował poznańskim oddziałem Polskiej Agencji Prasowej. Następnie w latach 1973–1982 pracował w tygodniku „Tydzień” jako sekretarz redakcji oraz felietonista, a po przejściu na emeryturę kontynuował swoje aktywności publicystyczne. Był także kierownikiem Biura Prasowego Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego w Poznaniu oraz członkiem Towarzystwa Muzycznego im. Henryka Wieniawskiego, Wielkopolskiego Towarzystwa Kulturalnego oraz Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania.

30 stycznia 1991 roku Tadeusz Świtała otrzymał Nagrodę imienia Edwarda Raczyńskiego, przyznawaną za wybitne osiągnięcia na rzecz miasta Poznania. Po jego śmierci został złożony w Alei Zasłużonych na cmentarzu Junikowo.

Publikacje

Tadeusz Świtała miał znaczący wpływ na rozwój kultury Poznania. Jako współtwórca Kroniki Miasta Poznania, od pierwszego lutego 1959 roku pełnił rolę sekretarza redakcji, a od stycznia 1984 roku został redaktorem prowadzącym. Wprowadził do kroniki systematyczne i obszerne relacje z wydarzeń kulturalnych, które były wzbogacone o ilustracje, co znacznie podniosło wartość publikacji.

Jednym z jego ważniejszych osiągnięć było zainicjowanie cyklu artykułów znanego jako Mottyniana, poświęconego wyróżniającym się postaciom z Wielkopolski. Świtała był także autorem licznych książek oraz artykułów dotyczących Poznania i całego regionu Wielkopolski. Wśród jego prac można wymienić:

• Międzynarodowe Konkursy im. Henryka Wieniawskiego 1935-1966 (1967),
• Trud pierwszych dni. Poznań 1945. Wspomnienia poznaniaków (1970),
• Opera Poznańska 1919-1969. Opracowanie zbiorowe pod red. Jerzego Waldorffa, ze wstępem Jarosława Iwaszkiewicza (1970, Tadeusza Świtały współudział autorski i dobór fotogramów),
• Opera poznańska 1919-1969. Dzieje teatru muzycznego (1973, po wydaniu tej pozycji Jerzy Waldorff krzyknął w radiu: Więcej takich Świtałów!),
• Opera poznańska w latach 1969-1979 (1979),
• Pierwsze lata. Wspomnienia poznaniaków o latach 1945–1948 (1980),
• Czterdziestolecia rok pierwszy. Poznań 1945 – scenariusz ekspozycji w ówczesnym Muzeum Historii Ruchu Robotniczego w Poznaniu (1985),
• Poznań 1945. Kronika wydarzeń (1986),
• Autor scenariusza wystawy Międzynarodowe Konkursy Skrzypcowe im. Henryka Wieniawskiego 1935-1967, zorganizowanej w ramach V Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego w Poznaniu. Pałac Kultury w Poznaniu (1967).

Świtała w swojej pracy ukazywał nie tylko historię, ale także ducha społeczności lokalnej, co miało ogromne znaczenie dla zachowania poznańskiego dziedzictwa kulturowego na przestrzeni lat.

---

Oceń: Tadeusz Świtała

---